BLIJ EN ROUW
Activiteitenagenda Voor Weduwen En Weduwnaars die volop in het leven staan
nws_rouw_over_liefde
'ROUW GAAT OVER LIEFDE'
'JE HOEFT EEN DODE NIET LOS TE LATEN. Jullie relatie eindigt niet, ze verandert alleen van vorm'
In de 1e editie van de Psychologie Magazine van 2018 staat een mooi interview met psycholoog/rouwexpert Manu Keirse. Hieronder een aantal citaten uit het interview.
We ontkennen maar al te graag dat de dood bestaat?
‘Ja, er heerst nog steeds veel onnodige angst rond de dood. Als psycholoog ben ik ervan overtuigd dat mensen angstig zijn voor dingen waar ze niks van weten. Als ik minister van Onderwijs was, zou ik de dood op het lesprogramma zetten, van de kleuterschool tot aan de universiteit.’
En wat zou dan les 1 worden?
‘Dat “rouwsymptomen” helemaal niet bestaan. “Symptomen” wijst op ziekte, terwijl treuren over een overledene juist doodnormaal is. Wekelijks kom ik rouwende mensen tegen die antidepressiva voorgeschreven hebben gekregen of naar een psychotherapeut zijn gestuurd. Ik zeg dan tegen ze: “Depressie is een psychiatrische stoornis, dat heeft u helemaal niet. Wat u wel heeft, is een groot verdriet, wat heel normaal is in uw situatie. Het bewijst namelijk dat u een evenwichtig persoon bent die in staat is liefde te geven en te ontvangen.’
Verliest verdriet zijn scherpe kantjes niet vanzelf na verloop van tijd?
‘Nee, de tijd heeft nog nooit wonden geheeld. Verpleegkundigen weten dat: een wond moet op steriele wijze worden verzorgd, anders zal ze zich uitbreiden en kan de patiënt er zelfs aan sterven. Een emotionele wond geneest evenmin door de tijd, maar door de zorg die men eraan besteedt. Daarom spreek ik van “rouwarbeid” in plaats van “rouwfasen”. Dat laatste klinkt me te passief, alsof je lijdzaam moet afwachten tot het verdriet overgaat. Ik hoor bij de school wetenschappers die spreekt over “rouwtaken”: jij en vooral je omgeving kunnen namelijk zélf dingen doen opdat jij niet geblokkeerd raakt in je verdriet.
Helaas wordt er in veel omgevingen niet goed mee omgegaan. Als iemand jarenlang constant met een overledene bezig blijft en zijn leven niet meer goed kan leiden door zijn verdriet, ligt dat vaak eerder aan de omgeving dan aan die persoon zelf.'
Raakt een mens het verdriet over een overleden dierbare ooit kwijt?
‘Nee, maar dat hoeft ook niet. Ik spreek tegenwoordig over “verlies overleven” in plaats van “verwerken”, de term die vroeger gangbaar was. Je hoeft de dode niet los te laten. Jullie relatie eindigt niet, ze verandert alleen van vorm. Wanneer je regelmatig herinneringen blijft ophalen, blijft diegene op een positieve manier leven in je hart.’
Wat kun je nog meer doen voor iemand die een dierbare heeft verloren?
‘Er zijn vier sleutels die de deuren openen naar de toekomst van de rouwende persoon. Allereerst moet je heel goed naar hem luisteren. En als je goed hebt geluisterd, probeer dan nog eens te luisteren. Luisteren is zo belangrijk omdat het verbondenheid creëert, en verbondenheid helpt tegen verdriet. Maar vergis je niet: luisteren naar iemand die een dierbare heeft verloren, is ontzettend moeilijk, omdat er zoveel emoties loskomen. Het verdriet komt er bijvoorbeeld als enorme kwaadheid uit, en dan moet je wel begrijpen dat daaronder verdriet zit, wil je de ander het gevoel kunnen geven dat zijn reactie heel begrijpelijk is.
Verder is het belangrijk correcte informatie te verschaffen over de omstandigheden van het overlijden, want dat helpt de nabestaanden bij het onder ogen zien van de werkelijkheid. De derde sleutel is: de rouwende met warmte en genegenheid omringen, zoals mijn moeder met haar chocolademelk. En de vierde: zorg dat je de herinneringen aan de overledene levendig houdt.’
Manu Keirse (1946) is klinisch psycholoog en emeritus hoogleraar verliesverwerking aan de faculteit geneeskunde van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was ook ziekenhuisdirecteur en vier jaar lang kabinetschef op het Belgische ministerie van Volksgezondheid.
Zijn boek, Helpen bij verlies en verdriet – Een gids voor het gezin en de hulpverlener (1995) werd een bestseller. Inmiddels heeft hij wereldwijd 300.000 boeken verkocht.
Het volledige interview is te lezen op: